Η Χαβούζα

 

Τα σπίτια ήταν όλα εντυπωσιακά στην Απλάντα, με πάρα πολλές κάμαρες, κατώγια και ανώγια, με μπαλκόνια που φανέρωναν πως, εδώ, σε αυτό το ερημωμένο χωριό, ζούσαν κάποτε πολύ ευκατάστατοι νοικοκυραίοι. Ήταν κτισμένα σε μεγάλη κυκλική απόσταση από τη φουντάνα, που βρισκόταν στο κέντρο μιας τεράστιας χωμάτινης πλατείας. Συχνά, όταν φυσούσε ο άνεμος, ένα σύννεφο σκόνης γύριζε πέρα δώθε, παρασύροντας μαζί του και κάποιο ξερό θάμνο. Κάποιο παράθυρο, ανοιχτό και αστήρικτο, θα χτυπούσε ρυθμικά, κι ο αντίλαλος στα άδεια δωμάτια ακουγόταν σαν σκηνή από έργο του Χάι Τσιάπαραλ, με τον Μανωλίτο καβάλα στο άλογο.

Εκεί, στο κέντρο του χωριού, μαζευόμασταν όλοι οι βοσκοί από το διπλανό χωριό γύρω στο μεσημέρι για να ποτίσουμε τα πρόβατα μας, στο λιοπύρι του καλοκαιριού,. Κάθε κοπάδι αποτραβιόταν μετά το νερό στη σκιά κάποιας κατοικίας ή στην εσωτερική αυλή των άδειων σπιτιών αναζητώντας λίγη δροσιά, Οι μικροί εξερευνητές βρίσκαμε τότε τον χρόνο να ανασκοπήσουμε λεπτομερώς τα νεκρά σπίτια, από κάμαρη σε κάμαρη, από λουτρό σε στάβλο και η σιωπή δεν διέφερε καθόλου από εκείνη του νεκροταφείου που βρισκόταν στην άκρη του χωριού, περιφραγμένο με ευκαλύπτους και κυπαρίσσια. Στη σκέψη μας πλανιόταν η αφελής, παιδική απορία: γιατί τάχα εγκατέλειψαν οι κάτοικοι αυτά τα τόσο ωραία σπίτια; Και πού πήγαν; Δεν είχαμε ιδέα από πολιτικά γεγονότα στην αθώα μας ηλικία. Απλώς ακούγαμε τους μεγάλους να λένε: «Έφυγαν όλοι σε μια νύχτα».

Όταν τελείωνε η ανάπαυλα του μεσημεριού και δρόσιζε λίγο, μαζεύαμε στη βούρκα ό,τι είχε μείνει από το λιτό μας γεύμα, που ήταν συνήθως ελιές, χαλούμι, ψωμί και ντομάτα και, αφού γεμίζαμε το παγούρι μας με το κρύο νερό που έφερε η Αγγλοκρατία το 1953, κατηφορίζαμε μέσα σε σύννεφα σκόνης προς τις χρυσομηλιές που βρίσκονταν στη Λαξιά, μπροστά από τη Βίκλα, για να φάνε τα πρόβατα τα χρυσοπράσινα φύλλα που ο άνεμος τα είχε ρίξει στο έδαφος από τα πανύψηλα δέντρα. Εμείς απολαμβάναμε χαλαρά τα πρώτα φρούτα που ωρίμαζαν, εύγευστα ρόδινα χρυσόμηλα και μέσπιλα, χωρίς  καν να ρωτήσουμε τον ιδιοκτήτη τους. Ένας πράσινος παράδεισος στην γη υπό σκιά.

Μετά τα φύλλα, τα πρόβατα, καθοδηγούμενα από τη συνήθεια, προχωρούσαν προς τις Περβόλες, να απλωθούν στα χωράφια με τις ποκαλάμες, πλευρικά στον Πούλλο, και να επιστρέψουν προς τη Χαβούζα. Η Χαβούζα ήταν μια μεγάλη δεξαμενή σε ύψωμα, με βάθος 2,5 μέτρα, η οποία γέμιζε με το νερό από τη φυσική βρύση που ανάβλυζε σε μεγάλο όγκο και πίεση στη ρίζα του Πούλλου και, μέσω τεχνητού αυλακιού, κατέληγε στα περβόλια, στα αμπέλια και στις χρυσομηλιές. Το πάνω μέρος της δεξαμενής, πλάτους ενός μέτρου, ήταν μονίμως ξεχυλισμένο, και  καλυμμένο με πράσινες γλιστερές άλγες.

Εκείνο το απόγευμα, ήμασταν όλα τα αγόρια σε εξόρμηση από τους Πλακωτούς προς την Απλάντα. Παιδιά του δημοτικού σχολείου που τα καλοκαίρια τα περνούσαμε συνεχώς ξυπόλυτα, είτε πίσω από τα πρόβατα είτε στο περβόλι. Ταυτόχρονα, βρίσκαμε πάντα χρόνο και τρόπο για παιχνίδι.

Τα πρόβατα έφτασαν μέχρι τη Χαβούζα και, στη σειρά, έσκυψαν στο αυλάκι που εκτεινόταν προς τα χωράφια, για να σβήσουν τη δίψα τους. Εμείς αρπάξαμε την ευκαιρία και ανεβήκαμε στη Χαβούζα, αρχίζοντας να τρέχουμε γύρω γύρω, στο χείλος της ξεχειλισμένης δεξαμενής. Η δροσιά που νιώθαμε κάτω από τα γυμνά μας πόδια και ο θόρυβος του τρεχούμενου νερού μάς συνεπήρε. Ξαφνικά, ο μικρός Δημήτρης γλιστρά και, σε κλάσμα δευτερολέπτου, πέφτει μέσα. Βρισκόμουν ακριβώς πίσω του και τα ’χασα. Τον βλέπω να βουλιάζει και να χάνεται σε έναν υγρό τάφο. Κανένας μας δεν ήξερε κολύμπι, κι ο πανικός μας κατέκλυσε. Ο αδελφός μας χανόταν μπροστά στα μάτια μας κι εμείς ανήμποροι να τον σώσουμε. Ο φόβος και η ενοχή με συνεπήραν. Ήμουν ο μεγαλύτερος και θα μου έριχναν όλη  την ευθύνη. Πέφτω αμέσως κάτω και, μόλις τη δεύτερη φορά ξεπροβάλλει το κεφάλι του από το νερό, τον αρπάζω από τα μαλλιά και τον τραβώ προς τα πάνω. Τον βοηθάμε να βγει στο δάπεδο και η καρδιά μας επανέρχεται σε κανονικούς ρυθμούς.

Ο Δημήτρης σήμερα κλείνει τα 60 του χρόνια — και δεν έγινε αγγελούδι στα 6 του.

Γιωργος Καραγιώργης

10 Απριλίου 2025